Wraz z dynamicznym rozwojem technologii i powszechnym dostępem do Internetu, cyberprzestrzeń stała się integralną częścią życia dzieci i młodzieży. Choć oferuje ogromne możliwości edukacyjne, komunikacyjne i rozrywkowe, niesie ze sobą także poważne zagrożenia. Wśród nich szczególnie niepokojące są cyberprzemoc, hejt oraz seksting, które mogą wywierać długotrwały wpływ na psychikę małoletnich.
Cyberprzemoc – niewidzialny agresor
Cyberprzemoc, czyli przemoc realizowana za pomocą narzędzi cyfrowych, obejmuje szeroką gamę działań, takich jak nękanie, szantaż, podszywanie się pod kogoś w Internecie czy publikowanie kompromitujących materiałów. To zjawisko jest wyjątkowo niebezpieczne, ponieważ ofiara nie ma możliwości schronienia się przed agresją, która towarzyszy jej w domu, szkole i w każdym miejscu, gdzie korzysta z Internetu. W przypadku osób małoletnich cyberprzemoc może prowadzić do izolacji społecznej, depresji, a w skrajnych przypadkach do prób samobójczych. Szczególnie trudne dla dzieci jest radzenie sobie z anonimowością sprawców, która dodatkowo wzmacnia poczucie bezsilności. Przykładem cyberprzemocy może być sytuacja, w której dziecko staje się celem grupowych ataków na mediach społecznościowych, a obraźliwe komentarze i wiadomości powodują u niego niską samoocenę i poczucie wstydu.
Hejt – toksyczna codzienność Internetu
Hejt, czyli nienawistne komentarze i wiadomości, stał się powszechnym zjawiskiem w mediach społecznościowych. Młodzież często doznaje go w związku z wyglądem, zainteresowaniami lub poglądami. Hejt różni się od zwykłej krytyki – jest celowym działaniem mającym na celu zranienie drugiej osoby. Osoby małoletnie, które doświadczają hejtu, mogą z czasem przestać wierzyć w swoje możliwości, unikać aktywności online, a nawet przejawiać objawy stresu pourazowego.
Seksting – niewinne początki, groźne konsekwencje
Seksting to przesyłanie intymnych zdjęć, filmów lub wiadomości za pośrednictwem Internetu lub telefonów komórkowych. Choć początkowo może wydawać się nieszkodliwą formą flirtu, niesie ze sobą ogromne ryzyko, zwłaszcza dla małoletnich. Przede wszystkim treści te mogą łatwo wyciec do sieci i stać się narzędziem szantażu. Osoby, które padły ofiarą takiej sytuacji, często zmagają się z poczuciem upokorzenia, strachem i utratą zaufania do otoczenia. W skrajnych przypadkach seksting prowadzi do cyberprzemocy, kiedy intymne materiały są celowo publikowane w celu poniżenia danej osoby.
Zagrożenia szczególnie groźne dla małoletnich
Dzieci i młodzież są wyjątkowo narażone na zagrożenia w cyberprzestrzeni, ponieważ często brakuje im doświadczenia oraz umiejętności krytycznego myślenia w kontekście treści internetowych. Ponadto ich aktywność online odbywa się często bez nadzoru dorosłych, co sprawia, że są łatwym celem dla przestępców. Do innych zagrożeń zalicza się grooming, czyli uwodzenia małoletnich w celu ich seksualnego wykorzystania. Przestępcy często wykorzystują portale społecznościowe i komunikatory, aby zdobyć zaufanie dzieci i młodzieży, co może prowadzić do tragicznych konsekwencji.
Jak chronić małoletnich przed zagrożeniami?
Ochrona dzieci w cyberprzestrzeni wymaga zaangażowania rodziców, nauczycieli oraz instytucji odpowiedzialnych za edukację. Przede wszystkim należy prowadzić otwarte rozmowy z dziećmi na temat zagrożeń w Internecie, ucząc ich, jak rozpoznawać potencjalnie niebezpieczne sytuacje. Dzieci i młodzież powinny znać podstawowe zasady ochrony. W przypadku doświadczania cyberprzemocy należy najpierw zabezpieczyć dowody (np. przez wykonanie screenów wiadomości, ściągnąć film etc.), następnie zgłosić to rodzicom lub innej dorosłej zaufanej osobie, z którą podejmie się decyzje o kolejnych działaniach. Zależnie od sytuacji sprawę można skierować na policję lub prosić szkołę o interwencję, jeżeli sprawa dotyczy uczniów danej placówki. W związku z tym niezwykle istotne jest budowanie zaufania, aby dziecko czuło się swobodnie, informując o problemach, które napotyka w sieci. Rodzice mogą także korzystać z narzędzi kontroli rodzicielskiej, które pozwalają monitorować aktywność online dziecka i ograniczać dostęp do nieodpowiednich treści. Jednocześnie należy uczyć dzieci zasad bezpiecznego korzystania z Internetu, takich jak unikanie ujawniania danych osobowych czy ignorowanie wiadomości od nieznajomych.
Incydenty naruszające bezpieczeństwo w sieci należy zgłaszać na stronie: https://incydent.cert.pl Nielegalne treści w Internecie (materiały pornograficzne z udziałem osoby małoletniej, twarda pornografia, propagowanie zachowań o charakterze pedofilskim, mowa nienawiści) należy zgłaszać za pośrednictwem strony: https://dyzurnet.pl
Zadanie publiczne “CyberGuardians – wzmocnienie odporności na cyberzagrożenia i dezinformację” jest współfinansowane ze środków otrzymanych od Ministerstwa Obrony Narodowej.
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego
