Wyłudzanie danych osobowych, znane jako phishing, spoofing, smishing czy vishing, stanowi jedno z największych zagrożeń w cyberprzestrzeni. Jest to proces, w którym oszuści, często podszywając się pod zaufane instytucje lub osoby, próbują nakłonić ofiary do ujawnienia wrażliwych informacji, takich jak numery PESEL, dane do logowania w banku, numery kart płatniczych czy inne poufne dane. Celem takich działań jest nie tylko bezpośrednia kradzież pieniędzy, ale również zdobycie dostępu do tożsamości ofiary, co może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i finansowych.
Sposoby wyłudzenia danych osobowych
Jednym z najpopularniejszych mechanizmów wyłudzania danych osobowych jest phishing, polegający na wysyłaniu wiadomości e-mail imitujących korespondencję od banków, urzędów czy firm kurierskich. Ofiary proszone są o kliknięcie w link i podanie swoich danych na fałszywej stronie internetowej. Podobnym zagrożeniem jest smishing, czyli wyłudzanie danych za pomocą wiadomości SMS, oraz spoofing, który polega na fałszowaniu numeru telefonu lub adresu e-mail, by wyglądały na zaufane. Coraz częściej stosowaną metodą jest także vishing, czyli oszustwa telefoniczne, w których przestępcy, podszywając się pod pracowników banków lub policji, wyłudzają dane potrzebne do uzyskania dostępu do kont ofiar.
Zagrożenia związane z wyłudzaniem danych osobowych
Zagrożenia związane z wyłudzaniem danych osobowych są poważne i wielowymiarowe. W pierwszej kolejności prowadzą one do kradzieży tożsamości, co oznacza, że przestępca może na nazwisko ofiary zaciągać pożyczki, otwierać konta bankowe czy nawet podpisywać umowy. Kolejnym ryzykiem są oszustwa finansowe – zdobyte dane mogą posłużyć do opróżnienia konta ofiary lub przeprowadzania nieautoryzowanych transakcji. Naruszenie prywatności to następna konsekwencja, kiedy to wrażliwe informacje trafiają w niepowołane ręce i mogą być wykorzystywane do szantażu lub upublicznienia. Dodatkowym zagrożeniem jest wykorzystanie danych osobowych do ataków na rodzinę i znajomych, na przykład podszywanie się pod ofiarę i prośba o szybki przelew pieniędzy „na BLIK”.
Przykłady oszustw
Przykłady takich oszustw zdarzają się coraz częściej. Jednym z nich była sytuacja, w której pan Marek otrzymał e-mail z informacją o konieczności „potwierdzenia danych logowania” do banku. Kliknął w link prowadzący do strony łudząco podobnej do oryginału. Wprowadzone dane zostały wykorzystane do opróżnienia jego konta. Innym przykładem jest przypadek pani Anny, która dostała SMS z informacją o konieczności dopłaty za przesyłkę kurierską. Po wprowadzeniu danych karty płatniczej straciła kilkaset złotych. Popularne są również oszustwa telefoniczne, gdzie oszuści podszywają się pod pracowników banków i, pod pretekstem ochrony środków na koncie, nakłaniają ofiarę do podania kodów autoryzacyjnych, co umożliwia im kradzież pieniędzy.
Ochrona przed wyłudzaniem danych osobowych
Jak zatem chronić się przed tymi zagrożeniami? Przede wszystkim należy zachować ostrożność w kontaktach online i telefonicznych. Nigdy nie należy klikać w podejrzane linki ani otwierać załączników w wiadomościach od nieznanych nadawców. W przypadku telefonów od osób podających się za pracowników banków lub instytucji publicznych warto przerwać rozmowę i samodzielnie skontaktować się z oficjalnym numerem danej instytucji w celu weryfikacji. Ważne jest również korzystanie z aktualnego oprogramowania antywirusowego, które może zablokować dostęp do złośliwych stron internetowych lub ostrzec przed podejrzaną aktywnością. Kolejną istotną zasadą jest dokładne sprawdzanie stron internetowych, zanim wprowadzimy na nich swoje dane – zwracajmy uwagę na obecność protokołu „https” oraz symbol kłódki w pasku adresu przeglądarki.
Dobrą praktyką jest także stosowanie uwierzytelniania dwuskładnikowego, które zwiększa bezpieczeństwo logowania. Nawet jeśli oszust zdobędzie hasło, nie będzie mógł się zalogować bez dodatkowego kodu potwierdzającego. Regularne monitorowanie kont bankowych i innych usług online pozwala natomiast szybko zauważyć nietypowe aktywności i zareagować, zanim straty będą większe. Warto również edukować siebie i swoich bliskich, by być świadomym stosowanych przez oszustów metod. Wyłudzanie danych osobowych to realne zagrożenie, ale odpowiednia ostrożność, wiedza i czujność pozwalają skutecznie chronić się przed jego skutkami. W cyfrowym świecie największym sojusznikiem użytkownika jest zdrowy rozsądek.
Zadanie publiczne “CyberGuardians – wzmocnienie odporności na cyberzagrożenia i dezinformację” jest współfinansowane ze środków otrzymanych od Ministerstwa Obrony Narodowej.
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego
